Bir ortamda politika konuşuluyorsa ve eğer muhalif bir kanatta varsa konuşulan konulardan biri de Türkiye’nin dış borcu olur.
Denir ya istatistik göz boyama sanatıdır diye, aynı dış borç rakamı kimisi için başarısızlık, kimisi içinde bir başarı olabiliyor.
Bu konu ile ilgili Mahfi Eğilmez rakamları ortaya koyarak objektif bir yazı yazmış. Yazının orjinaline buradan ulaşabilirsiniz.
Kamu Kesimi Dış Borçlanması
Kamu kesiminin dış piyasalardan, yabancı kuruluşlardan, yabancı devletlerden yaptığı borçlanma kamu kesimi dış borçlanması olarak adlandırılıyor. Bu borçlanmada ağırlık Hazine’dedir.
Bu borçlanma dört şekilde yapılabiliyor:
(1) Kredi almak yoluyla
(2) Tahvil ihracı yoluyla
(3) Devletlerden borçlanma yoluyla
(4) Uluslararası kurumlardan borçlanma yoluyla
IMF’den borçlanma bir borçlanma olarak değerlendirilmesi en zor olanıdır. Çünkü burada amaç borç almak değil belirli bir istikrarsızlık halinden kurtulmak için parasal destek almaktır. Bu çerçevede IMF’nin sağladığı kaynaklara da kredi ya borçtan daha çok destek, imkân, kolaylık gibi adlar verilirken bu kullanımlar için tahakkuk ettirilen bedele de faiz yerine charge gibi adlar verilir.
Dünya Bankası, devletlere belirli bir dönüşüm programı uygulaması için kredi verebileceği gibi kamu kurum ve kuruluşlarına uygulayacakları projeler için de kredi verir. Yatırım bankaları ve kalkınma bankaları da daha çok proje için kredi veren kuruluşlardır.
Aşağıdaki tabloda Türkiye’nin kamu kesimi brüt borç stoku 2002 – 2012 yılları itibariyle karşılaştırmalı olarak gösterilmektedir.
Tabloya bakıldığında Türkiye’nin kamu kesimi brüt dış borç stokunun 2002’den 2012’ye yüzde 60’a yakın arttığı, buna karşılık GSYH’daki artışların daha fazla olması nedeniyle kamu kesimi brüt borç stokunun GSYH’ya oranının yüzde 50’den fazla gerilediği görülüyor.
|
31.12.2012
|
2002 Milyar $
|
2002 GSYH %
|
2012 Milyar $
|
2012 GSYH %
|
|
Brüt kamu kesimi
Dış borç stok toplamı
|
64,5
|
28,0
|
103,1
|
13,0
|
|
Kısa vadeli
|
0,9
|
0,4
|
11,0
|
1,3
|
|
Uzun vadeli
|
63,6
|
27,5
|
92,1
|
11,7
|
|
31.12.2012
|
2002 Milyar
$
|
2002 GSYH %
|
2012 Milyar $
|
2012 GSYH %
|
|
Brüt özel kesim dış borç stoku toplamı
|
43,1
|
18,7
|
226,0
|
29,8
|
|
Kısa vadeli
|
13,9
|
6,1
|
88,8
|
11,3
|
|
Uzun vadeli
|
29,2
|
12,6
|
137,2
|
17,5
|
|
31.12.2012
|
2002 Milyar
$
|
2002 GSYH %
|
2012 Milyar $
|
2012 GSYH %
|
|
Türkiye brüt dış borç stoku toplamı
|
129,6
|
56,1
|
336,9
|
42,9
|
|
Kamu Kesimi
|
64,5
|
27,9
|
103,1
|
13,1
|
|
Kısa Vade
|
0,9
|
0,4
|
11,0
|
1,4
|
|
Uzun Vade
|
63,5
|
27,5
|
92,1
|
11,7
|
|
TCMB
|
22,0
|
9,5
|
7,7
|
1,0
|
|
Kısa Vade
|
20,3
|
8,8
|
1,1
|
0,1
|
|
Uzun Vade
|
1,7
|
0,7
|
6,6
|
0,8
|
|
Özel Kesim
|
43,1
|
18,7
|
226,0
|
28,8
|
|
Kısa Vade
|
13,9
|
6,0
|
88,8
|
11,3
|
|
Uzun Vade
|
29,2
|
12,6
|
137,2
|
17,5
|
Tabloların Farklı Yorumlanması
Verilerin yorumlanması bilime de siyasete de hizmet edebiliyor. Bu tablolara bakanlar üç farklı yorum yapabilirler:
bana göre bu tabloda en dikkat çekici nokta uzun vadeli borçlanmanın azalırken kısa vadeli borçlanmanın artması ekonomist değilim ama bu pek hayra alamet gibi görünmüyor